Послушайте текст о сказочном городе, где жили герои книги Н. Носова „Приключения незнайки и его друзей” и скажите, с кем из малышей вы бы хотели дружить.

1

В одном сказочном городе жили коротышки. Коротышками их называли потому, что они были очень маленькие. В городе у них было очень красиво. Вокруг каждого дома росли цветы: маргаритки, ромашки, одуванчики. Там даже улицы назывались именами цветов: улица Колокольчиков, аллея Ромашек, бульвар Васильков. А сам город назывался Цветочным городом.

В одном домике на улице Колокольчиков жило шестнадцать малышей.

Самый главный из них был малыш по имени Знайка. Его звали Знайка, потому что он знал очень много. А знал он много потому, что читал разные книги. Эти книги лежали у него и на столе, и под столом, и на кровати, и под кроватью. Знайка много читал, поэтому он стал очень умным. Все слушались его и очень любили.

Одевался он всегда в чёрный костюм, а когда он надевал очки и начинал читать книгу, то совсем становился похож на профессора.

В этом же домике жил известный доктор Пилюлькин, который лечил коротышек от всех болезней. Он всегда ходил в белом халате, а на голове носил белый колпак. Жил здесь также знаменитый механик Винтик со своим помощником Шпунтиком, жил Сахарин Сахаринович Сиропчик, который очень любил газированную воду с сиропом.

Жил ещё в этом доме охотник Пулька, художник Тюбик, музыкант Гусля и другие малыши: Торопыжка, Ворчун, Молчун, Пончик, Растеряйка, два брата – Авоська и Небоська. Но самым известным был малыш по имени Незнайка. Его так звали, потому что он ничего не знал.

Этот Незнайка носил яркую голубую шляпу, жёлтые брюки и оранжевую рубашку с зелёным галстуком. Он вообще любил яркие краски. Незнайка целыми днями гулял по городу, сочинял всякие небылицы и всем рассказывал. У Незнайки был друг Гунька, который жил на улице Маргариток. Незнайка мог болтать с Гунькой целыми часами. Они двадцать раз в день ссорились между собой и двадцать раз в день мирились.

1.Найдите в тексте ответы на вопросы и прочитайте их.

1. Кто жил на улице Колокольчиков?
Шестнадцать малышей
2. Кто из них был самым главным и почему?
Знайка
3. Как одевался Знайка?
В чёрном и очках
4. Кто ещё жил в домике на улице Колокольчиков?
Молчун, Ворчун
5. Кто был самым известным из малышей?
Не знайка
6. Почему его называли Незнайкой?
потому что он нечего не знал
7. Как одевался Незнайка? Какие цвета он любил?
голубую шляпу, жёлтые брюки и оранжевую рубашку с зелёным галстуком.
Яркие
8. Как звали друга Незнайки? Где он жил?
Гунька
он жил на улице

2.Найдите в тексте ответы на вопросы и прочитайте их.

1. Как звали малыша, который ничего не знал?
не зайка
2. Как звали малыша, который много знал?
знайка
3. Как звали малыша, который всегда торопился?
торопышка
4. Как звали малыша, который всё время молчал?
молчун
5. Как звали малыша, который всё время ворчал?
ворчун
6. Как звали малыша, который всё терял?
растиряшка

3.Допишите предложения.

1. Его звали Знайка, потому что все знал 2. Его звали Незнайка, потому что он нечего не знал 3. Его звали Торопыжка, потому что он всегда торапилился 4. Его звали Ворчун, потому что варал 5. Его звали Растеряйка, потому что он всегда что то терял 6. Его звали Молчун, потому что он молчал

4.Составьте словосочетания

Незнака (какой?)глупый

Знайка (какой?) умный

Торопыжка (какой?)торопливый

Ворчун (какой?)ворчливый

Растеряйка (какой?) растерений

Ջուրը բնության մեջ: Ջրոլորտ: Երկրագնդի մակերևույթի մեծ մասը ծածկված է ջրով:

Երկրագնդի վրա ջրի ծավալի մեծ մասը Համաշխարհային օվկիանո­սի աղի ջրերն են: Միայն չնչին մասը կազմում են ցամաքի, մթնո­լորտի և կենդանի օրգանիզմների մեջ գտնվող ջրերը:

Մարդուն անհրաժեշտ քաղց­րահամ ջրի ծավալի մեր մոլորա­կի վրա շատ չնչին է, ըստ որում՝ բաշխված է խիստ անհավասա­րաչափ: Մի տեղ ջրի ավելցուկի պատճառով գոյացել են ճահիճ­ներ, իսկ մեկ այլ տեղ ջրի սակա­վության պատճառով առաջացել են անապատներ:

Օվկիանոսի, ցամաքի, մթնոլորտի և կենդանի օրգանիզմների մեջ գտնվող ջրերը միասին կազմում են Երկիր մոլորակի ջրային թաղանթը՝ ջրոլորտը:

Ջրի հատկությունները: Ջուրը թափանցիկ, անհոտ հեղուկ է: Իր որոշ զարմանալի հատկություններով այն տարբերվում է բնության մեջ եղած մնացած բոլոր նյութերից:

Մաքուր ջուրը սառչում է 0 °C-ում, եռում և գոլորշի է դառնում 100 ⁰C-ում:

Հայտնի է, որ նյութերը տաքանալիս ընդարձակվում են, դրանց խտությունը փոքրանում է, իսկ սառչելիս սեղմվում են, և խտությունր մեծանում է: Սակայն, ի տարբերություն բոլոր նյութերի՝ ջուրը միակ նյութն է, որի խտությունը պինդ վիճակում (սառույց) ավելի փոքր է, քան հեղուկ վիճակում: Ջրի կարևոր հատկություններից է նաև զանազան նյութեր իր մեջ լու­ծելու ունակությունը: Անցնելով ապարների միջով՝ ջուրը լուծում է զանա­զան նյութեր:

Բնական ջրերը, ըստ դրանց մեջ լուծված աղերի քանակի, լինում են քաղցրահամ և աղի:

Այն ջրերը, որոնք մեկ լիտրում պարունակում են մինչև 1 գրամ լուծ­ված աղեր, կոչվում են քաղցրահամ, իսկ 1 գրամից ավելի աղ պարունակող ջրերը կոչվում են աղի:

Աղի ջրերը պիտանի չեն խմելու և դաշտերի ոռոգման համար: Բոլորովին մաքուր ջրերը նույնպես պիտանի չեն, որովհետև ջրի մեջ բնական վիճա­կում լուծված որոշ քանակությամբ նյութերն անհրաժեշտ են բույսերի և կենդանիների կենսագործունեության ապահովման համար:

Նույնիսկ խմելու համար լավագույն է համարվում այն ջուրը, որի մեկ լիտրը պարունակում է չնչին քանակի լուծված նյութեր, և վնասակար բակ­տերիաներ չի պարունակում:

Ջրի մյուս կարևոր հատկությունը ջերմունակությունն է, այսինքն՝ ջեր­մություն կլանելու և կուտակելու հատկությունը:

Ջուրը սառույց վիճակից հեղուկի և հեղուկից գոլորշու վերածվելիս շրջապատից կլանում է մեծ քանակությամբ ջերմություն: Օրինակ՝ ամառ­վա շոգին քաղաքի վրա տեղացած անձրևը րոպեների ընթացքում կարող է գոլորշանալ՝  շրջապատից կլանելով մեծ քանակությամբ ջերմություն: Որ­պես արդյունք՝ քաղաքի օդի ջերմաստիճանը կարող է մի քանի աստիճա­նով նվազել՝ մեղմացնելով շոգը: Իսկ ջուրը սառույց կամ գոլորշին հեղուկ դառնալիս տեղի է ունենում հակառակ գործրնթացը. կլանված ջերմու­թյունն անջատվում է և հաղորդվում շրջապատին:

Օրինակ՝ ջրավազանները, ամռանը կուտակելով Արեգակի ջերմային էներգիան, զովացնում են մերձակա տարածքի շոգը, իսկ ձմռանը կուտակ­ված ջերմությունն աստիճանաբար հաղորդում են շրջապատին՝ մեղմելով սաստիկ ցուրտը:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ի՞նչ է ջրոլորտը: Որո՞նք են դրա բաղադրամասերը:
   Օվկիանոսներ և ծովեր,
   Գետեր և լճեր,
   Ստորգետնյա ջրեր,
   Սառցադաշտեր և ձյունածածկույթ,
   Մթնոլորտային ջուր (գոլորշի):
   
2. Ջրի ի՞նչ հատկություններ գիտեք:
   Հեղուկ, պինդ և գազային վիճակների առկայություն՝ կախված ջերմաստիճանից։Բարձր ջերմունակություն՝ ջերմությունը պահելու և ազատելու ունակություն։Բարձր մակերևութային լարում՝ նպաստում է կաթիլների առաջացմանը։Լավ լուծիչ՝ լուծում է բազմաթիվ նյութեր։Խտության անոմալիա՝ պինդ վիճակում (սառույց) ջուրը պակաս խիտ է, քան հեղուկ վիճակում։Թափանցիկություն՝ թույլ է տալիս լույսի անցումը։
   
3. Ո՞ր ջրերն են կոչվում քաղցրահամ:
   Քաղցրահամ ջրերն են այն ջրերը, որոնք ունեն ցածր աղիություն և հարմար են խմելու ու կենցաղային օգտագործման համար:
4. Ի՞նչ է ջրի ջերմունակությունը: Ինչպե՞ս է դա ազդում կլիմայի վրա:
   Ջրի ջերմունակությունը ջրի կողմից կլանված կամ կորցրած ջերմության քանակն է՝ մեկ կիլոգրամի ջերմաստիճանը 1°C-ով փոխելու համար։ Ջուրը բարձր ջերմունակություն ունի, ինչը նշանակում է, որ այն դանդաղ է տաքանում և սառում։ Սա կլիմայի վրա ազդում է՝ մեղմելով ծայրահեղ ջերմաստիճանային տատանումները, պահպանելով կայուն կլիմայական պայմաններ և կարգավորելով օվկիանոսների ու մթնոլորտի ջերմաստիճանը։
   
5. Ինչո՞ւ ամռան շոգին տեղացած հորդառատ անձրևից որոշ ժամա­նակ հետո շոգը մեղմում է:
   Ամռան շոգին հորդառատ անձրևից հետո շոգը մեղմվում է, քանի որ անձրևի կաթիլները սառեցնում են օդը, գոլորշիացման ժամանակ ջերմությունը կլանվում է, և օդը մաքրվում է՝ դարձնելով այն թարմ։

Մենք տարբեր սեղանային խաղեր էինք բերում և խաղում էինք, շատ հավես էր, երբ ընկեր Սոնայի հետ հոլ էինք պտտացնում։ Նաև մենք գնացել էինք սահադաշտ և ես վերջապես սովորեցի չմուշկ քշել։ Ուսումնասիրում էինք Արցախյան բարբառը ընկեր Սոնայի հետ նաև անցել էինք տարազների մասին և ազգային խաղեր ենք խաղում, օրինակ՝ թաշկինակ, մուկն ու կատուն և այլն։

И только она это подумала, как увидела вдалеке огонёк — точно звёздочка в ветвях запуталась.

Пошла она на огонёк. Шла, шла и вышла на полянку. Посреди полянки большой костёр горит, а вокруг костра сидят двенадцать братьев, двенадцать месяцев. Сидят и тихо беседуют.

Подошла мачехина дочка к самому костру, не поклонилась, приветливого слова не сказала, а выбрала место, где пожарче, и стала греться.

Замолчали братья-месяцы. Тихо стало в лесу. И вдруг стукнул Январь-месяц посохом о землю.

— Ты кто такая? — спрашивает. — Откуда взялась?

— Из дому, — отвечает мачехина дочка. — Вы нынче моей сестре целую корзинку подснежников дали. Вот я и пришла по её следам.

— Сестру твою мы знаем, — говорит Январь-месяц, — а тебя и в глаза не видали. Ты зачем к нам пожаловала?

— За подарками. Пусть Июнь-месяц мне земляники в корзинку насыплет, да покрупней. А Июль-месяц — огурцов свежих и грибов белых, а месяц Август — яблок да груш сладких. А Сентябрь-месяц — орехов спелых. А Октябрь:

— Погоди, — говорит Январь-месяц. — Не бывать лету перед весной, а весне перед зимой. Далеко ещё до июня-месяца. Я теперь лесу хозяин, тридцать один день здесь царствовать буду.

— Ишь какой сердитый! — говорит мачехина дочка.- Да я не к тебе и пришла — от тебя, кроме снега да инея, ничего не дождёшься. Мне летних месяцев надо.

Нахмурился Январь-месяц.

— Ищи лета зимой! — говорит.

Махнул он широким рукавом, и поднялась в лесу метель от земли до неба — заволокла и деревья и полянку, на которой братья-месяцы сидели. Не видно стало за снегом и костра, а только слышно было, как свистит где-то огонь, потрескивает, полыхает.

Испугалась мачехина дочка.

— Перестань! — кричит. — Хватит!

Да где там!

Кружит её метель, глаза ей слепит, дух перехватывает. Свалилась она в сугроб, и замело её снегом.

А мачеха ждала-ждала свою дочку, в окошко смотрела, за дверь выбегала — нет её, да и только. Закуталась она потеплее и пошла в лес. Да разве найдёшь кого-нибудь в чаще в такую метель и темень!

Ходила она, ходила, искала-искала, пока и сама не замёрзла.

Так и остались они обе в лесу лета ждать.

А падчерица долго на свете жила, большая выросла, замуж вышла и детей вырастила.

И был у неё, рассказывают, около дома сад — да такой чудесный, какого и свет не видывал. Раньше, чем у всех, расцветали в этом саду цветы, поспевали ягоды, наливались яблоки и груши. В жару было там прохладно, в метель тихо.

— У этой хозяйки все двенадцать месяцев разом гостят! — говорили люди.

Кто знает — может, так оно и было.

Շիրակի մասին տեղեկություն

Շիրակը Հայաստանի տարածաշրջաններից մեկն է, որը գտնվում է երկրի հյուսիս-արևմտյան հատվածում՝ Գեղարքունիքի, Տավուշի, Արմավիրի և Կոտայքի մարզերի հետ սահմանակից։ Շիրակ մարզը հայտնի է իր հարուստ պատմությամբ, մշակույթով և ազգային ավանդույթներով։ Շիրակի մայրաքաղաքը Գյումրին է, որն ունի մենակած և ինքնատիպ ոճ, ինչպես նաև հանդիսանում է Հայաստանի երկրորդ խոշորագույն քաղաքը։ Շիրակի բնությունը բազմազան է՝ այստեղ կան սարեր, լճեր և հողի շատ բեղմնավոր տարածքներ։

Շիրակը հռչակվել է որպես մարզ, որն ունի շատ ծերության և մշակույթի ժառանգություն։ Այն եղել է Հայաստանի տարբեր պատմական ժամանակաշրջանների կարևոր կենտրոններից մեկը, իսկ Գյումրին հայտնի է իր արևմտահայկական մշակույթի պահպանմամբ։

Շիրակի խոհանոց

Շիրակի խոհանոցը տարբերվում է հայկական այլ շրջաններից իր ավանդական ուտեստներով և հատուկ համերով։ Շիրակի խոհանոցում լայնորեն օգտագործվում են տեղական արտադրության մթերքներ՝ միս, կաթնամթերք, բույսեր ու բանջարեղեն։ Այս տարածաշրջանում շատ տարածված են խմորեղենները, մսային ուտեստները և թարմ աղանդերը։

Ահա մի քանի ավանդական ուտեստներ Շիրակի խոհանոցից.

1. Կախոց – Կախոցը շիրակի ազգային ուտեստներից է, որը պատրաստվում է գոմաղբի կամ հորթի մսից։ Այն խաշում է՝ հաճախ համեմված սոխով, պղպեղով և այլ համեմունքներով։
2. Խաշ – Շիրակում խաշը պատրաստում են հիմնականում գառի ոտքերից, այն համեմում են կարտոֆիլով, սոխով, համեմունքներով։ Խաշն ավանդաբար ուտում են առավոտյան՝ բրենդացիր հացով։
3. Բակլավա – Այս համեղ աղանդերը պատրաստվում է փխրուն խմորից և լցվում է ընկույզով կամ դաշտային ընկույզով։
4. Տոլմա – Տոլման սովորաբար պատրաստվում է մսից կամ բուսական հյութերից, որոնց մեջ դրվում են ներմուծված բաղադրիչներ։

Շիրակի տարազներ

Շիրակի տարազները հատկապես հայտնի են իրենց հարսանյաց և տոնական տեսքով։ Շիրակի տարազները ունեն հարուստ և բազմատեսակ ձևեր, որոնք բնորոշ են տարբեր ավանդույթներին և համայնքների։ Շիրակի հիմնական տարազը հիշեցնում է հայ միջնադարյան տառապանքի, սակայն այն առանձնանում է որոշակի գույներով և ձևերով։

Շիրակի ավանդական տղամարդկանց տարազները հաճախ ունեն երկար մանյակներ, որոնք ընդգծում են տղամարդու իր հասարակությունը։ Մարդիկ հաճախ կրում են նաև կոշիկներ, որոնք պատրաստվում են բրդե կամ թելի գործածությամբ։

Կանանց տարազները ունեն հատկապես գեղեցիկ հյուսվածքներ, որոնց մեջ օգտագործվում են կենդանի գույներ՝ կարմիր, կանաչ, սպիտակ։ Պատրաստված են բարդ հյուսվածքներով շապիկներ, որոնք համակցվում են փափուկ բարձերի և վզնոցների հետ։

Տարազների մասին

Տարազները՝ հայկական ազգային հագուստները, մեր մշակույթի անբաժան մասն են։ Տարազը պատմականորեն արտահայտել է տվյալ շրջանի, ազգի և նույնիսկ սոցիալական դասի ինքնությունը։

Հայկական տարազի հիմնական բնութագրերը

1. Նյութը և գործվածքը

Տարազները հաճախ պատրաստվում էին բնական նյութերից, ինչպիսիք են բամբակը, մետաքսը և բուրդը։ Հագուստը զարդարվում էր ասեղնագործությամբ, որը հատուկ էր տվյալ տարածաշրջանին։

2. Կանացի տարազ

• Հագուստը ներառում էր երկար զգեստներ, որոնց վրա ավելանում էին զարդանախշեր։

• Կանանց գլխարկները հաճախ զարդարված էին մետաղական մանրամասներով կամ մարգարիտներով։

• Տարազի գույները խորհրդանշական էին՝ կարմիրը պտղաբերություն և կյանք էր խորհրդանշում, սպիտակը՝ մաքրություն։

3. Տղամարդու տարազ

• Տղամարդիկ կրում էին լայն տաբատներ և բաճկոններ, որոնք կոչվում էին «արխալուղ»։

• Գոտիները կարևոր տարր էին, որոնք հաճախ պատրաստվում էին մետաքսից կամ կաշվից։

4. Տարածաշրջանային տարբերությունները

• Տարազները տարբեր էին Հայաստանի յուրաքանչյուր տարածաշրջանում։ Օրինակ՝ Վանից, Սյունիքից կամ Լոռուց եկող տարազները տարբեր գույներ և նախշեր ունեին։

Տարազի նշանակությունը

Հայկական տարազը ոչ միայն հագուստ էր, այլև ինքնության արտահայտություն։ Այն ընդգծում էր մարդու ծագումը, ընտանեկան կարգավիճակը, սոցիալական դասը։ Այսօր տարազը օգտագործվում է ազգային տոների, հարսանիքների, մշակութային միջոցառումների ընթացքում։

Եթե հետաքրքրված եք հայկական տարազներով, Հայաստանում գործում են տարազի թանգարաններ և վարպետներ, ովքեր շարունակում են պատրաստել դրանք։

Հոլի և ղայթանի մասի

Հոլին և ղայթանը հայկական մշակույթի և ավանդույթների մաս են կազմում։ Դրանք հիմնականում կապված են ազգային խաղերի, արհեստների և հին ժամանակների առօրյայի հետ։

Հոլի մասին

Հոլը (կամ հայկական «կռուգան» խաղը) հին ժամանակներից երեխաների և անգամ մեծահասակների սիրելի զբաղմունքներից մեկն էր։ Այն փայտե կամ մետաղական խաղալիք է, որը պտտվում է տեղում՝ հատուկ թելով կամ ձեռքով շարժման միջոցով:

1. Հոլի կառուցվածքը

• Հոլը սովորաբար պատրաստվում է փայտից կամ մետաղից։

• Հիմնական բաղադրիչներն են՝

• սուր կամ կլորացված ծայրը (որն ապահովում է պտտման կայունությունը),

• գագաթային հատվածը՝ թելը փաթաթելու համար։

2. Ինչպես խաղալ հոլով

• Հոլի շուրջ թել էր փաթաթվում, որից հետո այն մեծ ուժով քաշվում էր։ Թելի հանման հետևանքով հոլը սկսում էր պտտվել։

• Նպատակն էր հոլը հնարավորինս երկար պտտել, իսկ խաղերի ժամանակ՝ խփել մրցակցի հոլին և այն «դուրս հանել» խաղադաշտից։

3. Կրթական և մշակութային նշանակությունը

• Հոլի խաղը ոչ միայն զվարճալի էր, այլև զարգացնում էր ձեռքի ճարտարությունը, սրությունն ու հնարամտությունը։

• Հոլի պտույտը հայկական մշակույթում խորհրդանշել է կյանքի անընդհատությունը։

Հին ավանդական խաղեր

Հայկական մշակույթում հին ավանդական խաղերը մեծ դեր են ունեցել թե՛ երեխաների, թե՛ մեծահասակների առօրյայում։ Դրանք ոչ միայն զվարճանքի միջոց էին, այլև նպաստում էին ֆիզիկական ուժի, ճարպկության, թիմային աշխատանքի և ռազմավարական մտածողության զարգացմանը։ Ահա մի քանի հայկական ավանդական խաղեր, որոնք փոխանցվել են սերնդեսերունդ։

1. Ծաղկախաղ

• Նպատակ: Խաղացողները հերթով ասում էին տարբեր ծաղիկների անուններ՝ առանց կրկնվելու։

• Ինչպես է խաղը կազմակերպվում:

• Բոլորը նստում էին շրջանաձև և հերթով ասում ծաղիկների անուններ։

• Եթե ինչ-որ մեկը կրկնում էր անունը կամ չէր կարողանում պատասխանել ժամանակին, դուրս էր մնում խաղից։

• Զարգացնում է: Արագ մտածողություն, հիշողություն և բառապաշար։

2. Կռկռանի

• Նպատակ: Հաջողությամբ հաղթահարել մի քանի կետ կամ շրջան՝ ցատկելով մեկ ոտքի վրա։

• Ինչպես է խաղը կազմակերպվում:

• Գետնին գծում էին շրջաններ կամ ութանիշ պատկեր։

• Խաղացողները հերթով պետք է ցատկեին մեկ ոտքի վրա՝ առանց գծերին դիպչելու։

• Այն, ով սխալվում էր, դուրս էր մնում խաղից։

• Զարգացնում է: Հավասարակշռություն, ճարպկություն և կենտրոնացվածություն։

3. Թումանախաղ

• Նպատակ: Հավաքել առավելագույն թումաններ (մետաղադրամներ կամ այլ փոքր առարկաներ)՝ հաղթելով մրցակիցներին։

• Ինչպես է խաղը կազմակերպվում:

• Գետնին դրվում էին թումաններ (կամ քարեր), իսկ խաղացողները պետք է հատուկ նետված քարով փորձեին դրանք հանել շրջանից։

• Նա, ով առավելագույն թվով թուման էր հավաքում, հաղթում էր։

• Զարգացնում է: Ճշտություն, կենտրոնացում և ռազմավարական մտածողություն։

4. Քարկտիկ

• Նպատակ: Քարի միջոցով խփել դաշտի կենտրոնում դրված թիրախին։

• Ինչպես է խաղը կազմակերպվում:

• Խաղացողները քարերը նետում էին հերթով՝ փորձելով դիպչել թիրախին։

• Նա, ով հավաքում էր ամենաշատ հարվածները, հաղթում էր։

• Զարգացնում է: Ճշտություն, ֆիզիկական ուժ և հաշվարկ։

5. Բռնոցի

• Նպատակ: Հետապնդել և բռնել մյուս խաղացողներին։

• Ինչպես է խաղը կազմակերպվում:

• Մի խաղացող համարվում էր «բռնող», իսկ մյուսները փախչում էին։

• Բռնողը պետք է հպվեր մյուսներից մեկին, որպեսզի վերջինս դառնար «բռնող»։

• Զարգացնում է: Արագություն, ֆիզիկական ճարպկություն և հնարամտություն։

6. Հոլի խաղ

• Նպատակ: Պտտել հոլն այնպես, որ այն հնարավորինս երկար մնա խաղադաշտում։

• Ինչպես է խաղը կազմակերպվում:

• Խաղացողները հերթով պտտում էին իրենց հոլերը։

• Եթե ինչ-որ մեկի հոլը դադարում էր պտտվել կամ դուրս էր գալիս սահմաններից, նա դուրս էր մնում։

• Զարգացնում է: Ճարտարություն և կենտրոնացում։

7. Շտկտկոցի

• Նպատակ: Մտածված կերպով թաքնվել, որպեսզի «բռնողը» չկարողանա գտնել։

• Ինչպես է խաղը կազմակերպվում:

• Մեկ խաղացող փակում էր աչքերը և հաշվում մինչև որոշակի թիվ։ Մյուսները meanwhile թաքնվում էին։

• Բռնողը պետք է գտներ թաքնվածներին։

• Զարգացնում է: Արագ կողմնորոշում և թիմային մտածողություն։

8. Խաղեր թելով կամ ղայթանով

• Նպատակ: Պատրաստել ձևեր և պատկերներ թելով։

• Ինչպես է խաղը կազմակերպվում:

• Երկու խաղացող թելով ստեղծում էին տարբեր ձևեր՝ հմտորեն շարժելով ձեռքերը։

• Առաջին խաղացողի ձևը պետք էր շարունակել այնպես, որ չկոտրվեր գիծը։

• Զարգացնում է: Ձեռքի ճարտարություն և ստեղծագործականություն։

Այս ավանդական խաղերը ոչ միայն երեխաների առօրյայի մասն էին, այլև կարևոր մշակութային արժեք, որոնք ընդգծում են հայկական համայնքների ստեղծարարությունն ու ակտիվությունը։ Այսօր նման խաղերը վերակենդանացվում են՝ փոխանցելով պատմական ժառանգությունը նոր սերունդներին։

Մենք այսօր պտտեցնում էինք հոլ, պատրաստում էինք թելեր հոլերի համար խաղացինք թաշկինակ։ Եվս մենք այսօր խաղացինք մուկն ու կատուն և մի քիչ դիտեցինք տարազների մասին։

Усмехнулся Март и запел звонко, во весь свой мальчишеский голос:

Разбегайтесь, ручьи,
Растекайтесь, лужи,
Вылезайте, муравьи,
После зимней стужи!

Пробирается медведь
Сквозь лесной валежник.
Стали птицы песни петь,
И расцвёл подснежник.

Девочка даже руками всплеснула. Куда девались высокие сугробы? Где ледяные сосульки, что висели на каждой ветке?

Под ногами у неё — мягкая весенняя земля. Кругом каплет, течёт, журчит. Почки на ветвях надулись, и уже выглядывают из-под тёмной кожуры первые зелёные листики.

Глядит девочка — наглядеться не может.

— Что же ты стоишь? — говорит ей Март.- Торопись, нам с тобой всего один часок братья мои подарили.

Девочка очнулась и побежала в чащу подснежники искать. А их видимо-невидимо! Под кустами и под камнями, на кочках и под кочками — куда ни поглядишь. Набрала она полную корзину, полный передник — и скорее опять на полянку, где костёр горел, где двенадцать братьев сидели.

А там уже ни костра, ни братьев нет: Светло на поляне, да не по-прежнему. Не от огня свет, а от полного месяца, что взошёл над лесом.

Пожалела девочка, что поблагодарить ей некого, и побежала домой. А месяц за нею поплыл.

Не чуя под собой ног, добежала она до своих дверей — и только вошла в дом, как за окошками опять загудела зимняя вьюга, а месяц спрятался в тучи.

— Ну, что, — спросили её мачеха и сестра, — уже домой вернулась? А подснежники где?

Ничего не ответила девочка, только высыпала из передника на лавку подснежники и поставила рядом корзинку.

Мачеха и сестра так и ахнули:

— Да где же ты их взяла?

Рассказала им девочка всё, как было. Слушают они обе и головами качают — верят и не верят. Трудно поверить, да ведь вот на лавке целый ворох подснежников, свежих, голубеньких. Так и веет от них мартом месяцем!

Переглянулись мачеха с дочкой и спрашивают:

— А больше тебе ничего месяцы не дали?

— Да я больше ничего и не просила.

— Вот дура так дура! — говорит сестра.- В кои-то веки со всеми двенадцатью месяцами встретилась, а ничего, кроме подснежников, не выпросила! Ну, будь я на твоём месте, я бы знала, чего просить. У одного — яблок да груш сладких, у другого — земляники спелой, у третьего грибов беленьких, у четвёртого — свежих огурчиков!

— Умница, доченька! — говорит мачеха.- Зимой землянике да грушам цены нет. Продали бы мы это и сколько бы денег выручили. А эта дурочка подснежников натаскала! Одевайся, дочка, потеплее да сходи на полянку. Уж тебя они не проведут, хоть их двенадцать, а ты одна.

— Где им! — отвечает дочка, а сама — руки в рукава, платок на голову.

Мать ей вслед кричит:

— Рукавички надень, шубку застегни!

А дочка уже за дверью. Убежала в лес!

Идёт по сестриным следам, торопится. «Скорее бы, — думает, — до полянки добраться!»

Лес всё гуще, всё темней. Сугробы всё выше, бурелом стеной стоит.

«Ох, — думает мачехина дочка, — и зачем только я в лес пошла! Лежала бы сейчас дома в тёплой постели, а теперь ходи да мёрзни! Ещё пропадёшь тут!»

ропадёшь тут!»